Problem badawczy
W literaturze z zakresu metodologii nauk, spotykamy się najczęściej z rozumieniem problemu badawczego, jako pytania czy też zbioru pytań. Stefan Nowak określa problem badawczy jako „pewne pytanie lub zespół pytań, na które odpowiedzi ma dostarczyć badanie” (22,Nowak S.,1965,s.214). Przyjmując tą definicje problemu badawczego, należy dodać, że zgodnie z klasyfikacja pytań wprowadzona przez K. Ajdukiewicza, wyróżnia się dwa rodzaje pytań: pytanie rozstrzygnięcia i pytania dopełnienia.
Pytanie rozstrzygnięcia rozpoczynają się od partykuły pytajnej „czy” i można udzielić na nie jednej z dwóch wykluczających się odpowiedzi: tak lub nie. Można je zmieniać na zdania oznajmujące o postaci wieloczłonowej alternatywy. Przysługuje im wtedy wartość logiczna, tak jak innym zdaniom w sensie logicznym. Tak przeformułowane pytanie jest prawdziwe, gdy jedna z alternatyw jest prawdziwa. O ile pytania rozstrzygnięcia ujawniają swoje alternatywy, to pytania dopełnienia ich nie ujawniają. Podają one tylko ogólny schemat odpowiedzi, jest nim funkcja zdaniowa. Po podstawieniu odpowiednich wartości za zmienne otrzymuje się każdorazowo nowe pytanie, prawdziwe lub fałszywe, które jest jedną z możliwych odpowiedzi na pytanie dopełnienia. „Problemem badawczym nazywamy to, co jest przedmiotem wysiłków badawczych, czyli po prostu, to co orientuje nasze przedsięwzięcia poznawcze” (35,Sztumski J.,1984,s.28). Żadne, nawet najprostsze przedsięwzięcie badawcze nie jest możliwe bez określenia problemu, których chcemy badać, ale oprócz ogólnej orientacji, ogólnego określenia problemu badawczego, ważna jest jego konkretyzacja, czyli tzw. uściślenie problemu.
Sformułowanie problemu badawczego polega na precyzyjnym rozbiciu tematu badań na pytania i problemy. Zabieg ten musi spełniać kilka warunków, aby był prawidłowy. Po pierwsze, sformułowane problemy muszą wyczerpywać zakres naszej niewiedzy, zawartej w temacie badań, gdyż problemy precyzyjnie określają zakres wątpliwości, a tym samym determinują teren badawczych poszukiwań. Drugim warunkiem poprawności sformułowanych problemów badawczych, jest konieczność zawarcia w nich wszystkich generalnych zależności między zmiennymi. Dzięki temu dość ściśle wyznaczymy zakres badanych zjawisk. Po trzecie należy pamiętać o rozstrzygalności empirycznej oraz wartości praktycznej problemu badawczego. Problem badawczy, czy raczej zespół problemów badawczych, jest bezpośrednim twórcą hipotez, gdyż często zabieg budowania hipotez polega na zmianie gramatycznej formy problemu, ze zdania pytającego, na twierdzące lub przeczące.
Problemy badawcze pośrednio stanowią podstawę typologii zmiennych zależnych i niezależnych, a także wskaźników do zmiennych. Od problemów zależy również, jakie techniki i narzędzia dobieramy, aby je rozwiązać.
Wszelkie problemy badawcze można podzielić na pewne typy, przyjmując za kryterium podziału np: przedmiot, zakres, rolę jaką spełnia dany problem w nauce czy właściwości problemów badawczych. Na tej podstawie wyszczególniamy następujące problemy:
teoretyczne i praktyczne;
ogólne i szczegółowe;
podstawowe i cząstkowe.
Oprócz typów, wyróżnić możemy formy problemów badawczych, czyli określone ich postacie, w jakich są ukazane w konkretnych badaniach. Problemy ujmowane mogą być w formie: deskryptywnej (opisowej), demonstracyjnej (doświadczalnej), eksplikacyjnej (tłumaczącej), definicyjnej (określającej), eksplanacyjnej (wyjaśniającej). Dowodzącej (np. założeń danej teorii), diagnostycznej (konstatującej), prognostycznej (przewidującej) relatywizującej (wskazującej na różne zależności między danymi zjawiskami) oraz optymalizującej (zmierzającej do możliwie najkorzystniejszego rozwiązania danych zagadnień). Znajomość typu i formy danego problemu umożliwia dobranie optymalnej dla niego metody lub techniki badań (35,Sztumski J.,1984,s.35-36).
Problemem głównym mojej pracy jest ustalenie czy wyznanie religijne wpływa na poglądy dotyczące życia małżeńsko-rodzinnego. Natomiast problemy szczegółowe orientujące procedurą badawczą, są następujące:
Czy model małżeństwa i rodziny preferowany przez wyznania religijne, odpowiada oczekiwaniom współczesnej rodziny?
Czy wizerunek małżeństwa i rodziny, kształtowany przez religie pokrywa się z przekonaniami wyznawców?
Czy deklarowany stopień religijności wpływa na poglądy dotyczące istotnych kwestii społecznych i moralnych?
Czy stopień integracji ze społecznością religijną może determinować poglądy jej członków?
Czy powodzenie w związku małżeńskim zależy od akceptacji nakazów religijnych dotyczących małżeństwa?
Wierni, którego z badanych wyznań wykazują najwyższy stopień akceptacji założeń religijnych, swojej wiary, w zakresie życia małżeńsko-rodzinnego?
Wierni którego z badanych wyznań posiadają najbardziej liberalne poglądy odnośnie związków małżeńskich?
komentarze
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.