Rodzina jako instytucja społeczna
„Gdy mówimy o rodzinie jako instytucji społecznej, zawsze mamy na myśli jej formalne ustanowienie i funkcjonowanie według określonych norm społecznych w ramach danego systemu społecznej kontroli” (2,Adamski F.,1985,s.22). Instytucję tworzy zespół powtarzających się czynności społecznych uregulowanych w sposób normatywny. Są one narzędziem zaspokajania potrzeb społeczeństwa globalnego, grup społecznych tworzących społeczne środowisko funkcjonowania rodziny oraz potrzeb indywidualnych jednostek ludzkich. Z instytucjonalnym aspektem rodziny wiążą się spełniane przez nią funkcje, które służą do analizy rodziny w działaniu.
Wyodrębnienie i opis poszczególnych funkcji jest ważnym zabiegiem charakteryzującym rodzinę. Funkcji rodziny wymienia się literaturze fachowej bardzo wiele i różnie się je hierarchizuje, na potrzeby niniejszej pracy, posłużę się typologią funkcji rodziny autorstwa Franciszka Adamskiego
Franciszek Adamski, w oparciu o światowa literaturę przedmiotu socjologii rodziny, wyodrębnił następujące funkcje rodziny. Są to:
Funkcja prokreacyjna (biologiczna, rozrodcza) skierowana jest na zapewnienie biologicznej ciągłości społeczeństwa, uważana jest niekiedy za podstawową funkcje rodziny. Rodzina jest również miejscem zalegalizowanych stosunków seksualnych dwojga ludzi, a ze względu na to, że w wielu społeczeństwach, kulturach czy religiach zaspokajanie popędu seksualnego ma służyć tylko rozrodczości, funkcja prokreacyjna bywa łączona w nierozerwalną całość z funkcją seksualną. Celem rodziny w ramach tej funkcji jest również zaspokojenie rodzicielskich potrzeb emocjonalnych małżonków (macierzyństwa i ojcostwa).
Funkcja ekonomiczna (gospodarcza), której celem jest zaspokojenie materialnych potrzeb członków rodziny, a pośrednio również niektórych materialnych potrzeb społeczeństwa. Obejmuje ona wszystkie działania skierowane na zdobywanie materialnych środków zapewniających egzystencję rodziny, czyli podejmowanie pracy w ramach gospodarstwa domowego, które stanowi warsztat pracy dla członków rodziny, a oni sami są jego załogą produkcyjną ( rodzina chłopska) lub praca zarobkowa poza domem.
Funkcja opiekuńcza (zabezpieczająca) do której to, w pierwszym rzędzie należą działania związane z zapewnieniem opieki członkom rodziny w określonych sytuacjach życiowych, gdy sami oni nie są w stanie zaradzić swoim potrzebom. Działania podejmowane w ramach tej funkcji to m.in. pielęgnacją niemowląt i małych dzieci, pomoc materialna dla osób starszych (rodziców i dziadków) oraz fizyczna opieka nad zniedołężniałymi ludźmi .Intensywność sprawowania funkcji opiekuńczo-zabezpieczającej przez rodzinę jest odwrotnie proporcjonalna do rozmiarów pozarodzinnego zabezpieczenia osób niesamodzielnych w konkretnym społeczeństwie (system rent i emerytur, szpitale, sanatoria, żłobki, przedszkola).
Funkcja socjalizacyjna skierowana na wprowadzenie dziecka w świat kultury danego społeczeństwa czy zbiorowości, przygotowanie go do samodzielnego pełnienia ról społecznych. W ramach socjalizacji odbywa się proces przekazywania potomstwu wiedzy o otaczającym go świecie, przekazywanie umiejętności instrumentalnych (posługiwanie się przedmiotami będącymi wytworem ludzkiej kultury, wpajanie wzorów zachowań, internalizacja norm i wzorów społecznego zachowania), wprowadzanie w kulturę pojmowaną w sensie globalnym, a także lokalnym odnoszącym się do mniejszych zbiorowości tworzących społeczne otoczenie rodziny, wdrażanie określonego systemu wartości, który ma na celu stymulowanie motywacji działań i zachowań.
Przebieg procesu socjalizacji ułatwia charakter rodziny jako grupy społecznej. Jest ona małą grupa oparta na więzi osobistej, częstych i bezpośrednich kontaktach oraz wysokim stopniu intymności, powoduje to wytworzenie u socjalizowanej jednostki silnej świadomości przynależności grupowej i wynikającej z niej tendencji do identyfikowania się z reprezentowanymi przez nią wartościami. Socjalizacja w rodzinie dokonuje się w obrębie czterech sfer :
biologiczno-popędowej, w której to wyznacza się kształt osobowości dziecka przez roztaczanie nad nim opieki i pomocy od pierwszych chwil jego życia aż do momentu usamodzielnienia się. W toku zaspokajania potrzeb materialnych dziecka kształtuje się jednocześnie poczucie biologicznej i gospodarczej więzi z rodzicami.
psychiczno-uczuciowej, gdzie rola rodziny polega na ustawicznym oddziaływaniu na psychikę dziecka w trakcie, którego nawiązują się i stale umacniają więzi emocjonalne między dzieckiem a rodziną.
społeczno-kulturowej w tym ujęciu rodzina jest środowiskiem decydującym o tym, w jakiej formie dokona się późniejsze wejście człowieka w społeczeństwo, a sposoby tego wejścia są uzależnione od tego, w jakim stopniu człowiek jako dziecko poznaje i zinternalizuje wartości społeczne, tradycje, obyczaje przyjęte w danym społeczeństwie, w jakiej mierze nauczył się stosować do uznanych w nim wzorów postępowania i działania. Rodzina stanowi swojego rodzaju odbicie szerszego społeczeństwa, także z punktu widzenia rządzenia się w codziennym tymi życiu wartościami i modelami społecznymi, staje się więc dla jednostki pomostem łączącym go ze społeczeństwem i pozwalającym mu na bezkonfliktowe włączenie się w życie ogółu.
świadomościowo-moralnej, gdzie oddziaływanie socjalizacyjne rodziny polega na moralnym ukierunkowywaniu dziecka, czego przejawem jest znajomości i internalizacja norm. Sam proces rozwoju osobowego dziecka przebiega w atmosferze panujących w środowisku rodzinnym norm, reguł i zasad moralnych, ogólnych w swych założeniach, ale konkretyzowanych przez oddziaływanie rodziców na dziecko.
Rodzice utożsamiają dla dzieci jedyne słuszne wzory postępowania i najwyższe wartości, pod wpływem których kształtują się ich pojęcia etyczne, a także religijne. Dlatego też religijna funkcja rodziny traktowana jest często traktowana jako część fazy socjalizacyjnej.
Religijna funkcja rodziny polega na przekazywaniu, w ramach życia rodzinnego, wartości, norm i wzorów zachowań religijnych oraz na uczeniu określonych ról i określonego typu interakcji uznawanych w grupie religijnej. Na tej drodze dokonuje się integracja dziecka z globalną społecznością religijną oraz proces przybliżenia mu Istoty Najwyższej poprzez wprowadzenie w modlitwę indywidualną i modlitwy całej społeczności religijnej oraz przez wprowadzenie go w światopogląd religijny.
Funkcja religijna rodziny, podobnie jak wszystkie inne, ulega intensywnemu procesowi przemian, jednak niezmiennie w każdym systemie społeczno-kulturowym, zasadzającym się na wartościach religijnych, rodzinie przyznaje się zawsze ważną rolę jako pierwszej instytucji socjalizującej religijnie swoich członków. Szczególne zadania w tym zakresie zostały nałożone na rodzinę w kulturze chrześcijańskiej, w której to systemie wartości rodzina zajmuje jedno z naczelnych miejsc.
komentarze
Wspaniała praca !
skomentowano: 2010-09-26 14:03:46 przez: Joanna
Copyright © 2008-2010 EPrace oraz autorzy prac.